Yabancı dil öğreniminin temel bilgilerini ve gelişim aşamalarını ele aldığımız birinci bölümümüzün ardından, şimdi de çocuklarımızın yabancı dil öğrenme sürecinde nasıl daha etkili ve verimli bir yol izleyebileceğine dair etkinlikler ve önerilere odaklanacağız. Çocuklarımızın yabancı dil eğitimini önemseyen bir kurum olarak, İngilizce Eğitimi Danışmanlarımız Prof. Dr. Paşa Tevfik Cephe, Prof. Dr. Kemal Sinan Özmen ve Prof. Dr. Cem Balçıkanlı ile Çocuklar ve Yabancı Dil Öğrenme konusunda çocukların dil edinim sürecinin nasıl destekleneceği üzerine konuştuk.
Moderatör: Şimdi de isterseniz okul öncesi dönemdeki çocuklarımızın yabancı dil eğitimine geçelim. Nasıl bir anlayışla hareket etmek gerekir? Dil edinim sürecine ne kadar erken başlarsa o kadar iyi mi olur?
Prof. Dr. Paşa Tevfik Cephe: Bilişsel, sosyal ve duygusal, motor ve dil gelişimlerini dikkate alarak okul öncesi dönemde bulunan çocukların yabancı dil öğrenme süreçlerini yukarıda belirlenen ilkeler ışığında yürütmek gereklidir. Bu dönemde çocukların yabancı dile karşı olumlu duygu geliştirmesi en temel hedef olmalıdır. Pek çok ebeveynin düşündüğü gibi bu dönemlerde dilde çok büyük bir ilerleme beklemektense çocuğun hayatında veya daha dar anlamıyla etrafında olup bitenleri içselleştireceği bir yabancı dil eğitim süreci bu dönemin en önemli çıktılarından biridir.
Kendisini ifade ederken kullandığı renkler, sayılar, hayvan isimleri, aylar, günler vb. yapıların çocuklara gelişimlerine uygun bir şekilde eğlenceli etkinliklerle bütüncül bir bakış açısıyla sunulması çocuklarda arzulanan olumlu duygunun gelişimini tetikler nitelikteki yaklaşımlardandır. Henüz soyut kavramlarının gelişmemiş olmasından dolayı dili oluşturan unsurları (dilbilgisi, kelime gibi) tek tek ayrıştırarak vermek yerine gündelik hayatta kullanabilecek dil parçacıklarının sunulması her zaman daha anlamlı sonuçlar doğuracaktır.
Moderatör: Hocam yukarıdaki teorik bilgilerin uygulamaya yansıması nasıl olur peki?
Prof. Dr. Cem Balçıkanlı: Örneğin, “What is your name?” ifadesindeki her bir kelimenin ne anlama geldiğini öğrencilere sunmaktansa bu ifadenin geçtiği bir şarkıyı anlamlı tekrarlarla dinlemek daha uygun olacaktır. Çocuklar gelişim özellikleri gereği sevdikleri şarkıları pek çok kez dinleyerek bu dönemin en önemli unsurlarından biri olan “kaliteli dil girdisine maruz” kalacaklardır. Yabancı dil eğitiminde “input”, yani girdiolarak ifade edilen bu kavram, öğrenim sürecinde hedef dilde öğrencilerin duydukları her şey olarak tanımlanmaktadır. Bu yaş grubundaki çocukların şarkılarla, oyunlarla, el işi etkinlikleriyle, boyalamalarla, drama etkinlikleriyle ve yarışmalarla bol miktarda girdiye maruz kalması altyapının sağlam bir zemine dayanmasını sağlayacaktır. Dil öğrenme sürecinin okul öncesi dönemde bol miktarda girdiye maruz kalınarak yoğun bir havuz oluşturulması ve bu havuzun ancak uygun şartlar sağlandığında çıktıya dönüşeceği iyi anlaşılmalıdır. Sabır, bu dönemde çocuklarından hızlı bir şekilde dil üretimi bekleyen dijital çağın velileri için anahtar kelimedir.
Moderatör: Hocam bizi takip eden ebeveynlere yönelik bilgi vermek için ne tür etkinlikler tercih edilebilir? Okul öncesi dönemde nasıl bir yol izlenmelidir?
Prof. Dr. Kemal Sinan Özmen: İlk olarak oyunlardan söz etmek gerekir. Çocukların dünyayı keşfetme aracı olan oyunlar okul öncesi dönemde sıklıkla başvurulması gereken araçlardır. Oyunun kullanıldığı ortamlarda öğrenme için her zaman umudun olması gerekliliğine inanılan oyun felsefesine göre, çocukların yaş gruplarına göre planlanmış oyunlar hem eğlenceli hem de öğretici öğrenme deneyimleri sunar. Sonra şarkıları konuşmak gerekir. Bu dönemdeki çocukların bol miktarda dil girdisini alacağı yegâne araçlardan olan şarkıların etkili bir şekilde kullanıldığı takdirde mucizevi sonuçlar ürettiği iyi bilinmektedir. Çocukların sadece şarkı dinlemekle kalmayıp aynı zamanda şarkılardaki sözel girdiye fiziksel tepki vereceği etkinliklerle bu süreci yürütmek çocukların olumlu duyguları daha bu yaşlarda geliştirmelerini sağlar. Bir diğer önemli etkinlik türü el işi etkinlikleridir.
Çocukların motor gelişimleriyle uyumlu bir şekilde planlanması gereken ve çocukların makas, yapıştırıcı gibi araçları kullanarak maske, kukla gibi yabancı dil öğrenim sürecini eğlenceli ve anlamlı hale getirecek malzemeleri oluşturması beklenen bu tür etkinlikler bu dönemdeki çocukların son derece keyif aldığı anlar yaratır. Tabii ki bu dönemin vazgeçilmezlerinden biri olan boyama etkinlikleridir.
Çocukların her zaman yapmaktan keyif aldıkları boyama etkinliklerini küçük dil parçacıklarıyla ilişkilendirerek etkinlikler yürütmek de bu dönemdeki çocukların yabancı dil öğrenim sürecini desteklemektedir. Çocukların aynı zamanda psiko-motor gelişimleri için de sıklıkla başvurulan bir yaklaşım olan dramadan da söz etmek mümkün. Okul öncesi dönemdeki çocukların sınıf arkadaşlarıyla birlikte gerçek malzemeleri kullanarak rol oynama etkinliklerini yürütmesi ve bunları yaparken de risk alma konusunda desteklenmesi dil çıktısının oluşmasını mümkün kılmaktadır. Son olarak tekerlemelerin üzerinden durmak lazım. Özellikle kelimelerin doğru bir şekilde telaffuz edilmesini sağlama anlamında çok faydalı olan tekerlemeler ritim duygusuyla birlikte okul öncesi dönemdeki çocuklarda dilde otomatiklik kazandırması açısından çok kıymetlidir.
Moderatör: Sevgili Hocalarım, bu güzel söyleşi için çok teşekkür ederim. Son olarak çocuklarının yabancı dil öğrenme sürecine ilişkin ebeveynlerimize neler söylemek istersiniz?
Prof. Dr. Paşa Tevfik Cephe: Her ne kadar kendi öğrenme süreçlerinizi çocuklarınızla paylaşıp onların da benzer şeyleri yaşamasını isteseniz de unutmayın sizler farklı kuşakların temsilcilerisiniz. Sizin dönemde geçerli olan pek çok uygulama yıllar içinde değişip yerine yeni yaklaşımlar gelmiş olabilir. Çocuğunuz da farklı öğrenme stillerine sahip olduğunu düşünüp onun kendi öğrenme stratejilerini keşfetmesine yardımcı olmalısınız. Yabancı dil öğrenme sürecindeki bu keşif her zaman hızlı sonuçlar vermeyebilir. Sabırlı olmak zorundasınız. Çocuğunuzun okul öncesi dönemde doğru bir yönlendirilmeyle gerekli miktarda girdi alacağını aklınızdan çıkarmayın. Bu süreci desteklemek için de İngilizce şarkı, oyun, dinleme etkinlikleri ve ilgisi paralelindeki her türlü kaynağa erişimini sağlayınız. İnternette kaliteli ve eğlenceli İngilizce öğretim kaynaklarını keşfetmek için öğretmeninize danışınız. Eğer eğlence yoksa öğrenme de yoktur.
